De campagne ‘Wederzijds Respect’ van de FOD Binnenlandse Zaken beoogt een versterkte relatie tussen burgers en veiligheidsberoepen met meer wederzijds vertrouwen en respect, en minder agressie en geweld. Om te illustreren hoe het wel en niet moet, verzamelden we enkele getuigenissen van hulpverleners bij de brandweer, de Civiele Bescherming en de noodcentrale 112.
Verbale agressie naar ambulanciers
Eddy Van Havere, preventieadviseur brandweerzone Rivierenland: “Brandweermannen en ambulanciers moeten soms in erg moeilijke omstandigheden werken. Zo werd onlangs een ziekenwagen opgeroepen om hulp te bieden in een flatgebouw. Voor de hoofdingang stond echter al een wagen geparkeerd, waardoor de ambulanciers genoodzaakt waren om zich op de openbare weg te plaatsen. Terwijl zij binnen hulp aan het bieden waren, stond er intussen een andere wagen geparkeerd, waardoor de draagberrie er niet meer langs kon. Toen de ambulanciers vroegen om de wagen te verplaatsen, kregen zij al snel te maken met verbale agressie. Dit soort van omstandigheden komt steeds vaker voor in onze job. Ook bij de brandweer stellen we een toename vast. Zo begrijpen veel mensen niet dat ze tijdens een filevorming een hulpstrook moeten vrijhouden voor de hulpdiensten. Soms worden we zelfs bewust gehinderd. Er is af en toe een gebrek aan wederzijds respect, terwijl wij er net zijn om mensen te helpen. Onze mensen proberen nochtans steeds rustig te blijven en geen geweld uit te lokken.”
Veel mensen begrijpen niet dat ze tijdens een filevorming een hulpstrook moeten vrijhouden voor de hulpdiensten. Soms worden we zelfs bewust gehinderd.
Eddy Van Havere
Bekogeld met flessen, stenen en vuurwerk
Mohamed Chelh, brandweerman en ambulancier in Brussel: “Op nieuwjaarsnacht werd onze ziekenwagen opgeroepen voor een jongere die van de vierde verdieping was gevallen. Ondanks een snelle aankomst en een reanimatiepoging stierf de patiënt ter plekke. Daarna sloeg de sfeer om en werden we bekogeld met flessen, stenen en vuurwerk. Samen met de familie, vriendin en vrienden van de jongen moesten we vluchten. Ik voelde me enorm gegeneerd, zeker omdat ik zelf ben opgegroeid in de Brusselse wijken. Hoewel mijn vrienden en ikzelf ook niet altijd even braaf waren, wisten we wel waar de grens lag en dat je respect moest tonen voor de hulpdiensten. Wij rukken enkel uit wanneer iemand hulp nodig heeft. In plaats van ons te bekogelen, zouden ze ons moeten verwelkomen. Als antwoord hierop werk ik nu samen met een jeugdwerker aan een sessie om jongeren te leren wat de brandweer precies doet, waarom het zo belangrijk is dat we ons werk op een veilige manier kunnen doen, hoe ze ons kunnen helpen of bij ons kunnen komen werken, en hoe ze iemand kunnen reanimeren. Ik ben ervan overtuigd dat zo’n educatieve en toegankelijke aanpak, in combinatie met bestraffing, de beste impact zal hebben.”
De hulpdiensten rukken enkel uit wanneer iemand hulp nodig heeft. In plaats van ons verbaal of fysiek te belagen, zouden mensen ons net moeten verwelkomen en helpen.
Mohamed Chelh
Onbegrip en frustratie door moeilijke keuzes bij overstromingen
Pascal Pirotte, brandweerman-ambulancier in de hulpverleningszone Vesdre, Hoëgne & Plateau: “Bij de overstromingen in Wallonië in 2021 werkte ik samen met mijn collega’s de klok rond om mensen zo goed mogelijk te helpen. Personeel was er genoeg, maar helaas kwamen we heel wat materiaal tekort omdat we te maken hadden met een nooit eerder geziene ramp. Zo waren de motoren van onze boten niet opgewassen tegen de sterke stroming, waardoor we niet overal hulp konden bieden. Bovendien ontbrak er door de omvang van de ramp een duidelijke hiërarchie en coördinatie. Onze teams waren verspreid en deden op basis van hun eigen afwegingen elk hun best. We beslisten al snel om ons volledig te focussen op het redden van mensen. Helaas kregen we ook te maken met heel wat onbegrip en frustratie van mensen die helemaal radeloos waren en niet begrepen waarom we bepaalde keuzes moesten maken.”
Nood aan betere medewerking bij noodoproep
Christophe Orban, ploegchef bij de Noodcentrale 112 Luik: “Wij zijn er om hulpdiensten uit te sturen naar burgers die dringende medische hulp of brandweerhulp nodig hebben. We krijgen echter regelmatig te maken met mensen die geagiteerd naar onze centrale bellen en vragen om onmiddellijk een ambulance te sturen zonder dat we daar vragen bij mogen stellen. Op dat vlak zou er meer begrip en respect voor onze job moeten zijn. Wij zijn als professionals opgeleid om op basis van bepaalde vragen snel een correct beeld samen te schetsen van wat er gaande is, en dan te beoordelen welke middelen we waar moeten inzetten. Maar dat kan dus enkel als men onze vragen beantwoordt. Daarnaast is er soms een gebrek aan bewustzijn en respect vanwege hulpverleners die door ons worden uitgestuurd. Onze job is nu eenmaal erg complex. Wij dienen met slechts een kort telefonisch gesprek de juiste informatie te verzamelen om vervolgens zo objectief mogelijk in te schatten hoe ernstig de noodvraag is en welke middelen en dringendheid daarvoor nodig zijn.”
We krijgen regelmatig te maken met mensen die geagiteerd naar onze centrale bellen en vragen om onmiddellijk een ambulance te sturen zonder dat we daar vragen bij mogen stellen.
Christophe Orban
Maar ook: dankbaarheid bij bouw van veldhospitaal in Turkije
Tom Van Loon, Civiele Bescherming Brasschaat: “Vlak na de verwoestende aardbeving in Turkije trok ik naar ginder om er samen met mijn collega’s van de Civiele Bescherming een veldhospitaal te bouwen. Toen we op de locatie aankwamen, was er niets en wist de lokale bevolking ook niet wat we er precies kwamen doen. De eerste nachten moesten we in vriestemperaturen slapen en de eerste vijf dagen waren er geen sanitaire voorzieningen. Ondanks de zeer uitdagende omstandigheden en de moeilijke logistiek slaagden we er na het nivelleren van het terrein in om in slechts drie dagen het volledige hospitaal op te zetten, in te richten met de nodige materialen en onze eigen waterzuivering en stroomtoevoer te voorzien. Op de vijfde dag was het hospitaal operationeel en ontvingen we onze eerste patiënten. We leefden in die eerste weken niet enkel heel intensief samen met alle Belgische hulpverleners, ook met onze Turkse patiënten en de omwonenden bouwden we een nauwe band op. Zij waren enorm gastvrij en boden ons zelfs vanaf onze aankomst al voedsel aan.”
Conclusie: naar een versterkt vertrouwen en een positieve dialoog
Zoals blijkt uit de laatste getuigenis zijn er ook positieve verhalen, maar helaas halen deze te weinig de media. Het is duidelijk dat elke vorm van geweld tegen hulpverleners ontoelaatbaar is. Daarom riep minister van Binnenlandse Zaken Annelies Verlinden in 2021 de campagne ‘Wederzijds Respect’ in het leven. Burgers moeten de veiligheidsberoepen leren kennen en dienen bewust te worden gemaakt van het belang van hun taken. Zo kan een relatie van wederzijds vertrouwen en respect worden opgebouwd. De FOD Binnenlandse Zaken zal blijven werken aan acties om de burger en de veiligheidsberoepen dichter bij elkaar te brengen.
De campagne ‘Wederzijds Respect’ heeft als doel om burgers te laten kennismaken met de veiligheidsberoepen en het belang van de taken van hulpverleners die dagdagelijks in de weer zijn om anderen te helpen. Informatie over alle acties vind je op de campagnewebsite wederzijdsrespect.be
