Blijkbaar zorgen crisissen voor een ommekeer in onze gewoonten. In 1973 was de oliecrisis de aanleiding om anders te gaan denken over snelheid en congestie van het verkeer. Dat zorgde voor het opsplitsen van centrale kantoorgebouwen naar satellietkantoren.
De COVID-19-crisis van dit jaar heeft het thuiswerken massaal doen toenemen. Uit een recente VIAS-enquête bleek niet alleen dat er een verdubbeling van het aantal telewerkers is, maar vooral een verschuiving van ‘al eens sporadisch’ naar minstens ‘de helft van de week’ thuiswerken.
Enkele positieve effecten werden vastgesteld. Zo verdwenen files grotendeels, daalde het aantal letselongevallen en was er minder luchtvervuiling. Vele werknemers ervaarden een aanzienlijke tijdswinst. In combinatie met de verminderde stress door het niet pendelen naar het kantoor zijn dit de belangrijkste redenen waarom mensen graag telewerk doen.
Enkele knelpunten
Jammer genoeg brengt deze gedwongen telewerksituatie ook een aantal knelpunten aan het licht. De bekende columniste Japke-d. Bouma noemt het in een interview in De Morgen recent nog ‘een wreed experiment’. Vele werknemers werden gedwongen om hun comfortzone te verlaten. Hoewel we technisch gezien er reeds klaar voor waren in het vorige decennium, bleven we al die tijd als gewoontedier aan onze gekende ‘bureelcultuur’ vasthangen.
In februari 2013 werd dit pijnlijk duidelijk doordat de CEO van Yahoo het thuiswerken abrupt een halt toeriep met haar uitspraak dat “speed and quality are often sacrificed when we work from home”. Tal van andere grote bedrijven volgden haar advies en beperkten de verdere ontwikkeling van telewerk.
Of de kwaliteit van het werk vermindert bij telewerken, trekken we zelf in twijfel. We merken wel dat van de huidige telewerkers ongeveer 1 op de 3 na de crisis wil minderen met van thuis uit te werken. Mensen missen vooral het spontane, zijdelingse contact met de collega’s.
Hoewel er via Zoom, Skype, Teams en al die andere digitale kanalen wel mogelijkheid is om mekaar te zien en te spreken, heeft dit niet hetzelfde karakter. Toch is die verbondenheid van essentieel belang voor de werktevredenheid, naast het deels zelf kunnen bepalen hoe je als werknemer je job invult.
‘Thuis-zijn’ is niet meer hetzelfde
Van op afstand werken zorgt in principe ook voor een betere life-work balans. Mensen kunnen gemakkelijker hun eigen werkmomenten inplannen en in overeenstemming brengen met de noden van het gezin.
Het combineren van werken, kinderen opvangen, leerkracht zijn bij het thuisonderwijs en daarnaast ook je partner nog de mogelijkheid geven om te werken, is een hele klus. Vooral de zorg voor kinderen vormt soms een zekere beperking.
Thuiswerk is niet gewoon thuis doen wat je op kantoor deed. Het werk vraagt een andere structuur, een andere manier van denken over werk, verantwoordelijkheid en planning.
Niet meer naar kantoor moeten, geeft echter een hele andere betekenis aan ‘thuis-zijn’. Thuis is niet meer louter privé. Collega’s kijken via Skype mee in je woonkamer. Er is daarnaast ook geen overgang meer tussen thuis en het werk. Het op weg gaan naar het werk was immers een uitgelezen ritueel om van de ene mind set (thuis)naar de andere mind set (werk) over te stappen.
Een aparte werkhoek, een variabele inrichting kunnen dit thuis gedeeltelijk oplossen. Verschillende design bedrijven spelen daar gretig op in en zoeken naar mogelijkheden om kantoor en thuis te verenigen.
Nieuwe kantoorinrichting
In een tijdperk na COVID-19 zal het werken op het kantoor wellicht een totaal andere functie krijgen. In hoofdzaak zullen op kantoor alle zaken georganiseerd worden die je NIET via thuiswerk kan doen.
Kantoren moeten er dan meer uitzien als creatieve ruimten waar brainstormsessies gefaciliteerd worden, planningen gezamenlijk gemaakt en de thuiswerkresultaten worden bediscussieerd. De inrichting dient dus aangepast te worden waarbij verschillende mogelijkheden om in kleine of grote groep samen te werken en mekaar te ontmoeten gecreëerd moeten worden.
Maar de grote stap richting het duurzaam implementeren van telewerk heeft te maken met de wijze waarop we ons werk organiseren. Thuiswerk is niet gewoon thuis doen wat je op kantoor deed. Het werk vraagt een andere structuur, een andere manier van denken over werk, verantwoordelijkheid en planning.
Het creëren van een aangepaste bedrijfscultuur waar verantwoordelijkheid en vertrouwen de centrale pijlers zijn, is een belangrijke voorwaarde om met succes telewerken definitief te bestendigen.
Hoe we kijken naar werk en welke andere invulling we hieraan geven, is de grote uitdaging voor de toekomst.