Volgens Johan Hanssens, secretaris-generaal van het Departement Economie, Wetenschap & Innovatie (Departement EWI), staat de Vlaamse arbeidsmarkt voor twee enorme uitdagingen. Enerzijds is er de arbeidsmarktkrapte ten gevolge van de vergrijzing, anderzijds de mismatch aan skills door de digitale transitie en technologische ontwikkelingen.
Een kwart van de Vlaamse bevolking op arbeidsleeftijd neemt niét deel aan het arbeidsproces. Terecht heeft de nieuwe Vlaamse regering in wording de ambitie om de werkzaamheidsgraad te laten stijgen naar 80%. Dat zal alleen maar lukken als we een grote groep mensen die zich vandaag niet aanbieden op de arbeidsmarkt toch weten te activeren, in het bijzonder ouderen en personen met een migratieachtergrond.
Wanneer mensen werkloos worden, moeten ze een voldoende hoge uitkering krijgen, maar deze moet in de tijd afnemen. Parallel moet het opleidingsbudget stijgen. Zo krijgt men een échte incentive om snel werk te zoeken en – indien dat niet lukt – zich bij te scholen. Daarnaast moet de ziekteverzekering meer prikkels bevatten om na ziekte terug aan de slag te gaan. Tot slot moet de fiscaliteit dalen voor de laagverdieners. Zo vergroot voor hen het verschil tussen een uitkering en werken.
Skills mismatch aanpakken met human capital agenda
Diverse rapporten ramen dat 10 à 20% van de huidige jobs zullen worden gedigitaliseerd en geautomatiseerd. We dienen bijgevolg een competentieagenda op te stellen gefocust op bij-, her- en omscholing die een antwoord kan bieden op de huidige en toekomstige skills mismatch. We zullen samen met alle stakeholders ook een nieuw STEM-actieplan 2030 uitwerken, dat zich specifiek richt op een grotere instroom in STEM-richtingen in het secundair onderwijs en een betere doorstroming naar het hoger onderwijs.
Levenslang leren stimuleren
Het aandeel Vlamingen die deelnemen aan vorming zit onder de 10%, een cijfer dat zich bij de laagste van Europa situeert. Zo’n 80% geeft bovendien aan dat ze het nut van levenslang leren niet zien en daar niet toe bereid zijn. Er is dus een culturele en mentale omslag nodig. Werkgevers van hun kant moeten de skills van hun werknemers proactiever opvolgen en up-to-date houden.
De nieuwe Vlaamse Regering zou in haar regeringsverklaring het concept moeten opnemen van een individuele leerrekening of loopbaanrekening waarmee men opleidingen kan financieren. Duaal leren en werkplek leren zijn alvast motiverende instrumenten voor jongeren. De digitalisering biedt tot slot heel wat nieuwe kansen op het vlak van levenslang leren, denk bijvoorbeeld aan leren op afstand.